مروری بر مطالعات قبلی در زمینه بیش فعالی نشان میدهد که این حوزه تحقیقاتی پرطرفدار و مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار داشته است. اغلب از پرداختن به تکالیفی که به تلاش ذهنی مداوم نیاز دارند اجتناب می کند، از آنها بیزار است، یا مایل به انجام دادن آنها نیست ( مثل تکالیف درسی یا تکالیف خانگی؛ در مورد نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان، آماده کردن گزارش ها، پر کردن فرم ها، بازبینی مقالات طولانی). اغلب نمی تواند به جزییات توجه دقیق کند یا در تکالف درسی، در محل کار، یا هنگام فعالیت های دیگر اشتباهات بی دقت می کند (مثلاً جزئیات را نادیده می گیرد یا از دست می دهد، کار بی دقت است).
در سال 1968، راهنمای تشخیصی و آماری برای اختلالات روانی (DSM-II) توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) منتشر شد و بیش فعالی به عنوان “اختلالی مشخص با شرایط بدتر شده توسط استرس محیطی” در نظر گرفته شد. مطالعات پیشین بر مبنای معیارهای تشخیصی مانند DSM-5 (دستورالعملهای تشخیصی و آماری برای اختلالات روانی) برروی نمونههای جامعهای و بالینی انجام شده است. 13 مداخلات روان شناختی 13.1 امروزه بر اساس ملاکهای چهارمین ویرایش تجدیدنظر شده راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی تشخیص اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی زمانی مقرر میشود که الگوی ثابتی از عدم توجه و یا بیشفعالی و رفتارهای تکانشی که شدیدتر و شایعتر از آن است که معمولاً در کودکان با سطح رشد مشابه دیده میشود به مدت حداقل شش ماه در کودک دیده شود، برای مطرح کردن این تشخیص باید برخی از علائم بیشفعالانه، تکانشی یا بیتوجهی منجر به اختلال، قبل از ۷ سالگی ظاهر شود، اختلال حداقل در دو زمینه وجود داشته باشد و عملکرد فرد با توجه به میزان رشد در زمینههای اجتماعی، تحصیلی یا شغلی مختل شده باشد، این اختلال در حضور اختلال فراگیر رشد، اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روان پریشی نباید مطرح شود و یک اختلال روانی دیگر توجیه بهتری برای آن نباشد.
مبانی نظری و پیشینه تحقیق بیش فعالی
مطالعات طولی نشان می دهد که رفتارهای بی قرارانه و بی توجهی، خطری قابل گسترش است. شرایط لازم برای اینکه چند نشانه قبل از 12 سالگی وجود داشته باشند از اهمیت جلوه بالینی قابل ملاحظه در طول کودکی خبر می دهد. معمولاً تا دوران نوجوانی و بلوغ ادامه یافته و شخص را در معرض پاره ای از نابهنجاری های رشدی-شخصیتی قرار می دهد. تحقیقات پیشین نشان میدهد که بیش فعالی یک اختلال عصبی-روانی است که به طور عمده در کودکان و نوجوانان دیده میشود، اما ممکن است در بزرگسالان نیز ادامه یابد.
شروع آن در اوایل کودکی، یعنی پیش از ۷ سالگی است و تقریباً همیشه قبل از ۵ سالگی و اغلب پیش از دو سالگی مبانی نظری و پیشینه تحقیق بیش فعالی مشخص می شود. اختلال کاستی توجه و بیش فعالی (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۱۹۹۵)شامل سه طبقه مهم: بیتوجهی،بیشفعالی و تکانشگری است.بیتوجهی با توجه انتخابی محدود(توجه بـه مـحرک نامربوط یا پرتکننده حواس و چشمپوشی از محرک مربوط) و فقدان توجه مداوم(توانایی حفظ توجه در طول زمان)مشخص شده است(داگلاس، ۱۹۷۲). تحلیل مبانی نظری و پیشینه تحقیق در زمینه بیش فعالی نشان میدهد که این موضوع یکی از مطالعات پرطرفدار و پیچیده در حوزه روانشناسی و روانپزشکی است.
مبانی نظری بیش فعالی
اختلال بیش فعالی و نقص توجه، ملاک های تشخیصی اختلال کاستی توجه و بیش فعالی، ویژگی های تشخیصی اختلال کاستی توجه/بیش فعالی براساس DSM-5، مشکلات کودکان مبتلا به کاستی توجه و بیش فعالی، مشکلات مربوط به بیتوجهی، مشکلات مربوط به بیشفعالی، مشکلات مربوط به تکانشگری، ناتوانیهای یادگیری، مشکلات اجتماعی،نارساییهای شـناختی، مشکلات هیجانی، اختلالات یـادگیری دیـداری-حرکتی، مشکلات حرکتی، سبب شناسی اختلال کاستی توجه و بیش فعالی، عوامل ژنتیکی، عوامل عصبشناختی و عصبی-شیمیایی، آسیبهای مغزی، عوامل مربوط به تغذیه شکر تصفیه شده، عوامل محیطی، عوامل روانشناختی، الگوی بارکلی، کارکرد های اجرایی، رفتار هدفمند پایدار و در ادامه…